در كار تحقيقي ميداني محقق به صورت ميداني خود به جمع آوري مطالب، مصاحبه، مشاهده، آزمايش و… به جمع آوري منابع مي پردازد و پس از تهيه منابع مورد نياز، آن ها را پردازش و تحليل ميكند و نتيجه ميگيرد.
در كار تحقيقي كتابخانه اي سر و كار محقق با كتاب ها، مجلات و مقالات است. وي ناگزير بايد به صورت منظم و هدفمند به جمع آوري مقدمات و منابع و… بپردازد. اگر به صورت روشمند و منظم كار نكند نميتواند مقصد و مطلوب خود را از لابلاي انبوه منابع دريابد و مفاهيمي را كه نامنظم است به درستي تحليل كند. از اين رو در اين جا به صورت بسيار فشرده نكاتي در زمينه طرز تهيه مقالات و پايان نامه ها ارايه مي شود. اميد است براي خواننده گرامي مفيد واقع شود. هدف ما بيان كامل روش تحقيق در چند صفحه محدود نيست، بلكه تنها ارايه چارچوب كلي و راهنمايي در حد ارايه يك كليشه است و بس.
۱- انتخاب موضوع
موضوع تحقيق انتخابي شما اولا بايد مورد علاقه تان بوده و ثانيا در آن مورد معلومات حداقل اجمالي داشته باشيد. موضوع انتخابي شما يا بايد به نحوي ابهام داشته باشد و شما بخواهيد مساله اي را براي ديگران رفع ابهام نماييد و يا اين كه موضوع مورد نظر شما ابهام ندارد، بلكه ممكن است ده ها كتاب و مقاله در آن مورد به نشر سپرده شده باشد؛ ولي شما روش بهتر و ساختار زيباتر و راه ميانبر تري را در زمينه مزبور يافته باشيد و ويژگي خاصي را برجسته كنيد. هدف تان اين باشد كه مطالب را به شيوه مناسب تر، منظم تر و احيانا با نتايج بهتري ارايه نماييد تا براي فروش مقاله دچار مشكل نشويد..
براي الگو گيري در انتخاب موضوع تحقيق در دوره دانشجويي بهترين منبع مقالات و ( اگر حقوقي باشد) آراء دادگاه ها و اينترنيت است؛ چون مقالات و آراء دادگاه ها و مقالات اينترنتي به ابهامات و موضوعات اخص و معمولا جديد و روز آمد ميپردازد، در حالي كه كتاب ها بيشتر به كليات و مباحث فراگير سر و كار دارد و وارد موضوعات ريز نمي شود.
۲- تهيه پلان و ساختار كلي:
مطالعات غير منظم حتي در موضوع خاص وقت تلف كردن است. مطالعات بايد در راستاي تهيه پلان و همراه با ياد داشت باشد. بهترين منبع براي الگو گيري در تهيه پلان، كتاب ها هستند نه مقالات، كه اگر دو يا سه و يا چند كتاب بخوانيد چارت اصلي به دست شما مي آيد. اين ساختار حرف نهايي نيست؛ بلكه تنها اسكلت ساختمان تحقيق شما است و ممكن است در جريان تحقيق تغيير پيدا نمايد. بهترين پلان ها از ديد بسياري از استادان، پلان فرانسوي به صورت درختي است كه تنه درخت دو شاخه دارد و هر شاخه دو شاخه ديگر. امتياز اين شيوه اين است كه ديد كلي از مطلب بيرون مي دهد و نمود ظاهري آن هويدا مي شود عيب آن اين است كه بعضا هدف قرباني شكل گرايي مي شود. درحالي كه بر اساس ساير روشها، برايند مطلب گنگ و خواننده تا پايان تحقيق از درك نتيجه آن عاجز مي ماند. اجراي مو به موي اين روش توصيه نمي شود ولي در كل رعايت اين ساختار و يا كاري شبيه آن بهتر از نمونه اي آمريكاي كه با شماره گذاري با اعداد است مانند ۱-۱ و ۱-۲و ۱-۱-۱ و …است. {در نمونه پلان فرانسوي تنه درخت تحقيق عنوان كتاب است كه به دو بخش و هريك از بخشها به دو فصل و هريك از فصل ها به دو مبحث و… تقسيم مي شود}.
پس از مطالعات لازم، عناويني را كه با استفاده از مطالعه اجمالي كتب مربوطه يافته ايد ليست كنيد و از درشت به ريز به اين صورت چارت بندي نماييد البته بايد ياد آوري كرد كه مهمترين وظيفه در اين مرحله تهيه ليستي از عناوين اصلي وحتي الامكان عناوين فرعي تحقيق آتي شما است:
بخش
فصل
مبحث
گفتار
بند ۱-…
الف، ب ….
برخي در اين مرحله فصل را در رده نخست و بخش را در رده دوم قرار مي دهند كه چندان مهم نيست.
۳- جمع آوري و تهيه منابع:
با مطالعه اجمالي در موضوع مورد تحقيق در مرحله نخست كتابها بعد مقالات، آراء و… را طبق شماره ليست كنيد و بر اساس همان ليست مطالعه و فيش برداري نماييد. ليست منابع بايد با مداد تهيه و تنظيم شده باشد چون ممكن است تغيير كند و كم و زياد شود و يا مطالبي به صورت ملاحظات به آن افزوده شود. در ليست منابع بايد هر منبع با تمام مشخصات از قبيل نام كتاب، نام نويسنده، جلد، مترجم، ناشر، نوبت چاپ، محل نشر، سال نشر، بيايد و شماره گذاري شود تا محقق در مرحله فيش برداري مجبور نباشد در هر ارجاع آدرس كامل بنويسد بلكه با آوردن علائم اختصاري مثلا (ك) براي كتاب و شماره خاص آن و صفحه اي كتاب اكتفا نمايد. نكته ديگر اين كه هرگز به ارجاعات ديگران و نقل قولهاي آنان از منابع ديگر اكتفا نكنيد، بلكه حتما به خود منابع مادر مراجعه نماييد. زيرا چه بسا كه برداشت منبع واسطه اشتباه باشد و يا سليقه شما فرق كند.
۴- فيش برداري:
نمونه فيش هاي كوچك معمولي را تجويز نمي شود. براي هر عنوان كه در چارت پلان يا طرح تحقيق خود تهيه كرده ايد يك برگه كلاسور (يا كاغذ آچهار) در نظر بگيريد كه در بالاي آن عنوان را بنويسيد و در زير فيش برداري كنيد به اين صورت كه اول كتاب ها را با علامت اختصاري ( ك۱- ك۲- ….) در مرحله بعد مقالات را با علامت اختصاري(م ۱- م۲و…) فيش برداري نماييد. هريك از كتاب ها و مقالات ذكر شده در ليست منابع تان را بر اساس اهميت، قدمت، و اتقان و ديگر ملاحظاتي كه احيانا خود تان داريد، از اول تا آخر بخوانيد و به ترتيب ( اول كتاب ها بعد مقالات) در برگه هاي مورد نظر در زير عناوين كه از طرح مقاله تهيه كرده بنويسيد.
۵- نوشتن متن:
پس از تهيه پلان وطرح مقاله و ليست منابع و تكميل فيش برداري، شروع به نوشتن اصل مقاله نماييد (بدون مقدمه و نتيجه گيري چون مقدمه و نتيجه بايد پس از نوشتن اصل مقاله تهيه شود). در هر عنوان از عناوين اصلي و ريز عنوان هاي يك تحقيق سه چيز فراروي محقق محترم قرار مي گيرد كه بايستي طرح و بررسي نمايد:
الف) طرح مطلب و ارايه فشرده ديدگاه هاي انديشمندان مطرح در آن فن.
ب) تحليل و واكاوي ديدگاه ها و ارايه ديدگاه خود.
ج) جمع بندي مطالب ارايه شده در ذيل آن عنوان.
كل متن تحقيق شما بايد از يك سير منطقي برخوردار باشد؛ به اين معنا كه بخش يا فصل هاي آغازين به امور كليات و عمومي آن موضوع بپردازد و نقش تمهيدي و زير سازي براي هدف اصلي و سخن اصلي تحقيق شما داشته باشد. در بخش هاي بعدي يا فصل هاي مياني مقاله بايد آن سخن اصلي و لب مطالب بيان و تحليل شود. در بخش ها يا فصل هاي پاياني نيز سير تحقيق و رساله شما بايد رويكرد رو به پايان داشته باشد؛ يعني اندك اندك دامنه بحث ها را جمع كند.
براي مشاهده ادامه مطلب " اينجا " كليك كنيد.
بازدید:
