«طرح جابر»؛ اين نام براي والدين بسياري از دانش آموزان آشناست، به ويژه آن دسته از والدين كه فرزندانشان در مدارس پويا تر مشغول به تحصيل هستند و به واسطه پيگيري هاي اولياي مدرسه، با اين دست برنامه ها آشنا مي‌شوند.
به گزارش «تابناك»، در روزگاري كه سهم مدارس در پرورش دانش آموزان بسيار ناچيز خوانده مي‌شود و بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه تغييرات پي در پي نظام هاي آموزشي، دروس و ... موجب افت محسوس آموزشي در مدارس نيز شده، چند سالي است كه طرحي در سطح مدارس ابتدايي كشور به اجرا درمي‌آيد كه بي سابقه و قابل تقدير است.
طرحي كه نام كيمياگر مشهور ايراني و «پدر علم شيمي»، جابر بن حيان، دانشمند قرن دوم هجري خورشيدي (متولد سال 100 هـ خ) بر آن قرار گرفته و به پروژه هاي علمي دانش آموزان اختصاص دارد و قرار است مقدمه تربيت دانش آموزاني كارآزموده در زمينه هاي پژوهشي باشد، هنوز اسير اشكالاتي بسيار ساده و باور ناپذير است.
كافي است، سراغ والدين دانش آموزان ابتدايي برويد و از ايشان درباره طرح جابر بپرسيد تا دريابيد يا از وجود آن ناآگاهند، يا جز كليتي كه توسط اولياي مدارس به ايشان انتقال يافته، چيزي نمي‌دانند. حال آنكه افق طراحي اين پروژه بزرگ دانش آموزي، آشنا نمودن دانش آموزان با بستر مطالعات و تحقيقات آكادميك و فراهم كردن امكان شكوفايي استعدادهاي ايشان در ادامه راه است، به گونه اي كه طرح جابر را مقدمه امثال جشنواره دانش آموزي خوارزمي و در امتداد هدف گذاري هاي علمي كشور مي‌خوانند.
با اين حساب جاي تعجب دارد كه ببينيم برخي از والدين آشنا با آن، نمي‌دانند چرا چنين طرحي «جابر» نام گرفته، آگاهي ندارند كه اين نام مخفف شده نام دانشمند مشهور ايراني است، اين طرح با روزنامه ديواري و ديگر فعاليت هاي دانش آموزي چه تفاوتي دارد و به چه دليل بهتر است با دانش آموزان خود در ارائه طرحي در اين جشنواره مشاركت نمايند؛ بماند كه بعضي از والدين معتقدند كه اين طرح بار اضافه اي است كه به دانش آموان و خانواده هايشان تحميل مي‌شود.
اما طرح دانش آموزش جابر بن حيان چيست؟
اين طرح در حقيقت نمونه بومي سازي شده طرحي است كه در برخي كشورهاي پيش رفته به اجرا مي‌آيد و تجربيات ناشي از اجراي آن ثابت مي‌كند كه اثرات چشمگيري در بهبود اوضاع پژوهشي و علمي آن كشورها برجاي گذاشته است، چراكه توانسته در سنين پايين تر، مفاهيمي مانند روش تحقيق را آموزش داده و زمينه ساز تسهيل در انجام پروژه هاي كلان تر شود.
فايده اين امر را مي‌شود در مواجهه با برخي آفت هاي دانشجويي در كشورمان فهميد؛ جايي كه مي‌بيبنيم سختي هاي آماده نمودن پايان نامه چه حجمي از دانشجويان را به تلاطم مي‌اندازد و موجب مي‌شود كه خريد و فروش پروژه هاي دانشجويي و پايان نامه ها، باب شده و گريبان جامعه علمي كشور و البته چرخه توليد علم را بگيرد.
بنابراين، حتما حق خواهيد داد كه طرح جابربن حيان به اين دليل كه ساختار تهيه آن مشخص است و حتي جزئيات نحوه ارائه آن از پيش تعيين شده (هم ابعاد تابلوي ارائه اثر مشخص شده، هم قسمت هاي ضروري كه بايد در پروژه لحاظ شوند، مانند برگه‌هاي «مشخصات ارائه دهنده»، «طرح مسإله»، «فرضيه»، «روش تحقيق»، «منابع»، «نتيجه گيري»، «نمودارها» و... تعيين و معرفي شده است.
از آن مهم تر اينكه نحوه داوري اين پروژه ها نيز روند مشخص و مدوني دارد و اين پروژه هاي دانش آموزي بر اساس شاخصه هاي مدون و مشخصي مورد ارزيابي و داوري قرار مي‌گيرند؛ رويكردي كه مي‌تواند برتري محسوسي براي طرح جابر حتي به نسبت پروژه هاي دانشجويي و امثال پايان نامه هاي كارشناسي ارشد به حساب آيد.
بنابراين، كافي است تا بدانيم كه هر ساله در زمان خاصي موعد ارائه و سپس ارزيابي اين پروژه هاي دانش آموزي از راه مي‌رسد و در انتهاي آن، پروژه هاي برتر معرفي شده و به نفرات برتر جوايزي تعلق مي‌گيرد تا نتيجه بگيريم كه اجراي طرح جابر، يكي از بهترين اقدامات مسئولان آموزش و پرورش طي سالهاي اخير است؛ مسيري ارزشمند و قابل تقدير كه اميد مي‌رود در ادامه ميزان مشاركت دانش آموزان در آن افزايش يافته و رهاورد آن، رقم خوردن اتفاقاتي ارزشمند براي كشورمان باشد.
اما اين همه ماجرا نيست؛ متأسفانه اين طرح نيز به مانند بسياري از اقدامات مثبت ديگري كه در كشورمان رقم مي‌خورد، با كاستي هاي عجيب و غريبي روبه روست؛ از جمله اين كاستي ها، فقدان دسترسي اطلاعاتي مدون در اين خصوص براي دانش آموزان و والدين ايشان است كه موجب مي‌شود اجراي اين پروژه هاي دانش آموزي با سختي هاي دور از انتظاري همراه باشد.
كافي است، سري به موتورهاي جست و جوي اينترنتي يا پورتال وزارت آموزش و پرورش و ادارات كل اين وزارت خانه بزنيم تا دريابيم هيچ اثري از آثار طرح جابر بن حيان در آنها نمي‌توان يافت، چه برسد به شيوه نامه انجام اين پروژه و نحوه ارائه آن. اشكالي بزرگ كه مي‌تواند بزرگترين پروژه ها را هم با مشكلاتي جدي مواجه كند، چه برسد به طرحي نوپا كه اهدافي بسيار بزرگ براي شكل گيري آن مد نظر قرار گرفته است.
اين در حالي است كه اگر به اين پروژه هاي دانش آموزي به چشم سرمايه گذاري در مسير تحقيق و توسعه علم بنگريم، راه اندازي سايتي اختصاصي براي معرفي اين طرح و افراد برگزيده آن در شهرها و استان هاي مختلف، نه تنها كار سختي به نظر نمي‌رسد، كه ضرورتي انكار ناپذير است؛ نقصي كه به فاصله چند سال از اجراي اين طرح در كشور، هنوز پابرجاست تا موجب مهجور ماندن طرح جابر شده و مانع از ديده شدن ديگر اشكالات اين طرح هم شود.
منبع : tabnak
بازدید:
